Stomamateriaal: stomazakken

Stomamateriaal nodig? Dan kun je kiezen uit eendelige of tweedelige stomasystemen, met een open of gesloten stomazak. Voor mensen met een urinestoma zijn er varianten met een kraantje. Mathot legt in dit blog de verschillen van al deze verkrijgbare stomazakken uit.

Wanneer je een colostoma (dikke darmstoma) of ileostoma (dunne darmstoma) hebt, moet je ontlasting worden opgevangen in een stomazak. Dit stomamateriaal wordt bevestigd op de huid met een eendelig of tweedelig systeem.

Eendelig stomamateriaal
Bij een eendelig systeem zitten de stomazak en huidplaat aan elkaar vast. Om de stomazak te gebruiken zal je misschien eerst een opening op maat in de huidplaat moeten knippen met een kleine schaar. Hoe groot de opening is dat je knipt, hangt af van de omvang van je stoma. Knip je de opening te ruim, dan gaat je ontlasting niet volledig in de stomazak, maar deels ernaast. Knip je te smal, dan krijg je de huidplaat niet over de stoma.

Als je stoma op den duur een definitieve maat heeft, kun je ook kiezen voor een stomazak met huidplaat met een opening op maat. Hierbij hoef je niet meer zelf te knippen. Dit is wel afhankelijk van het assortiment van de fabrikant van het stomamateriaal. Je kan ook een ovaal stoma hebben. Hierbij zal je altijd zelf de opening in het stomamateriaal moeten knippen.

Voordat je eendelig stomamateriaal kunt plaatsen haal je de beschermlaag van de huidplaat. Deze beschermlaag is nodig om de kleeffunctie van de huidplaat in goede conditie te houden. Is de beschermlaag er eenmaal af, dan kan de klevende laag van de huidplaat zich aan de huid hechten om het stomamateriaal op zijn plek te houden.

Tweedelig stomamateriaal
Een tweedelig systeem voor stoma’s bestaat uit twee losse onderdelen: een stomazak en een huidplaat. Hierbij zal je wederom een opening op maat moeten knippen in de huidplaat. Vervolgens plak je de huidplaat op de huid, om de stoma heen. De stomazak bevestig je daarna door deze te plakken of te klikken, afhankelijk van het type stomazak je gebruikt. De huidplaat van een tweedelig systeem blijft gemiddeld een paar dagen zitten.

Gesloten of open stomazakken
Eendelige en tweedelige stomasystemen zijn verkrijgbaar met een gesloten of open stomazak. Gesloten zakken zijn qua omvang iets kleiner doordat ze geen opening aan de onderkant hebben. Ze worden gebruikt bij colostoma’s, omdat ze ideaal zijn voor vaste ontlasting. Gesloten stomazakken verwijder je als ze ongeveer een derde zijn gevuld.

Open stomazakken hebben aan de onderkant een opening om de stomazak te kunnen legen. De opening is af te sluiten met klittenband. Door de sluiting los te maken kan je de ontlasting tussendoor in het toilet lozen. Een open zak kan je gemiddeld genomen langer gebruiken dan een gesloten zak en hoef je niet weg te gooien zodra deze een derde vol zit. Mensen met een ileostoma werken uitsluitend met open stomazakken. Met een colostoma kun je ook voor open stomazakken kiezen, mits je dunne ontlasting hebt.

Stomazakken bij urinestoma
Stomazakken voor een urinestoma hebben een speciaal ‘kraantje’ aan de onderkant waarmee je de urine kan laten wegstromen. In de stomazak voor een urinestoma zit een terugslagklep. De terugslagklep voorkomt dat de urine terugloopt in de stoma, bijvoorbeeld tijdens het slapen.

Voor de nacht zijn nachtzakken verkrijgbaar. Nachtzakken hebben een grotere opvangcapaciteit, tot wel twee liter, en zorgen ervoor dat je ’s nachts niet het bed uit hoeft om je stomazak te legen. Je koppelt de nachtzak al dan niet met een speciaal koppelstuk aan het kraantje van je stomazak en bevestigt de zak vervolgens aan het bed of een rekje naast het bed. Bij nachtzakken zijn slangen met verschillende lengtes leverbaar. De nachtzak dien je een week te gebruiken. Daarom moet je na het legen de zak naspoelen met water.